×
فرهنگی
شناسه خبر : 74717
تاریخ انتشار :

مقام «رأس الحسین» در سرزمین‌های اشغالی

رأس مطهر امام حسین (ع) پس از کوفه به دمشق، مقر خلافت یزید فرستاده شد؛ پس از آن در مورد سرنوشت آن بین تاریخ‌دانان اختلافات بسیاری است. زیارتگاه‌های زیادی منسوب رأس مطهر امام حسین (ع) در شامات، عراق، مصر و حتی افغانستان وجود دارد.
نورنیوز-گروه فرهنگی: «سورپرایز مقدس، پشت بیمارستان اسرائیلی». این عنوان یادداشتی است که سایت لس‌آنجلس‌ تایمز در 21 می 2008 به قلم «باتشیوا سابلمن» حول کشفی نادر در یکی از شهرهای فلسطین اشغالی منتشر کرده است. شهر ساحلی «اشکلون» (Ashkelon) در آن زمان و به دلیل نزدیکی به غزه، چند بار مورد حملهٔ راکت‌های شلیک‌شده از سمت نوار غزه قرار گرفته است. در یک حمله و در اثر تصادم موشک به یک مرکز خرید، ده‌ها نفر از ساکنین این شهر مجروح می‌شوند و در مرکز پزشکی Barzilai مورد مداوا قرار می‌گیرند. این حادثه، توجه اذهان را به یک قطعهٔ شگرف تاریخی در بیمارستان شهر «اشکلون» جلب می‌کند: مقام رأس‌الحسین علیه‌السلام.
 

مورخین اسلامی دربارهٔ این‌که پس از وقوع حادثهٔ کربلا و شهادت امام حسین‌ بن علی بن ابی‌طالب، تقدیر الهی سر بریدهٔ امام را به کدامین خاک مدفون کرده است، اختلاف نظر دارند. اقوال مختلف که بعضی مبتنی بر روایات منقول از ائمهٔ شیعه هستند و بعضی دیگر از روایت‌های تاریخی نتیجه شده‌اند، نظر مشترکی را حول این موضوع فراهم نمی‌آورند. اگر از بعضی باورهای عام هم‌چون اعتقادی که میان بعضی از شیعیان افغان وجود دارد و زیارت‌گاهی را در استان کندز افغانستان به عنوان محل دفن سر تقدیس می‌کنند، بگذریم، خاصهٔ این‌ نگاه‌های تاریخی را می‌توان حول دو محور دسته‌بندی کرد؛ گروهی از محققین و مورخین شیعه که محل دفن سر امام را بر کنار مضجع و در کربلا و یا دست‌کم در عراق می‌دانند، و گروهی دیگر که عموما شامل مورخین اسلامی غیر اثنی‌عشری (هم‌چون اهل‌تسنن و اسماعیلیه) می‌شود و مدفن سر را خارج از عراق، در شام و مصر و سوریه می‌دانند.

در این مقال، مجال بررسی و اعتبارسنجی این روایات تاریخی نیست، نیز این‌که کاری است خارج از توش و توان نگارنده؛ اما اشاره‌ای به روایت تاریخی دمشقیه به منظور طرح پیش‌زمینهٔ تاریخی این مسئله، ضروری است. روایت زیر را از مقاله‌ای تحت عنوان «تاریخ مختصر انتقال رأس مقدس حسین‌بن‌علی، از دمشق تا اشکلون تا قاهره» ترجمه کرده‌ام که به قلم «دکتر عباس برهانی» در روزنامهٔ «دیلی‌نیوز» پاکستان به تاریخ 3 ژانویه 2009 به چاپ رسیده است و مدخل «حسین‌ بن علی» در صفحهٔ انگلیسی ویکی‌پدیا به آن ارجاع داده است. بدیهی است که این نقل، به معنای تأیید یا رد آن نیست.

با حضور اسرای اهل‌بیت، یزید بن معاویة پس از برپایی جشن و به نمایش گذاردن سر بریدهٔ امام حسین، آن را در شکافی در دیوار درونی مسجد جامع دمشق دفن کرد. این سر تا زمان حکومت عباسیون مضبوط و محدود، اما مورد احترام و زیارت دوست‌داران اهل‌بیت رسول‌الله باقی می‌ماند.  «المقتدر بالله» خلیفهٔ عباسی تلاش زیادی برای بازداری شیعیان از زیارت این مقام انجام می‌دهد، که ثمری نمی‌دهد. پس دستور می‌دهد تا مقام و علائم آن را نابود کنند و تابوت حاوی سر را در شهر «عسقلان» که در آن زمان مرز حکومت مسلمین بوده است، به‌طور مخفیانه دفن کنند.

سال‌ها بعد، «ابومنصور نزار المصطفی» خلیفهٔ پانزدهم فاطمی، مکان این سر را در محلی به‌ نام «باب الفرادیس» در عسقلان شناسایی می‌کند، اما هم‌چنان تا حدود 250 سال بعد یعنی سال 1153 میلادی در همان مکان باقی می‌ماند. خلیفهٔ هجدهم فاطمی «معاد المنتصر بالله» به «داعی، بدرالجمالی» فرماندهٔ نیروهای فاطمی در فلسطین دستور می‌دهد تا محل دقیق رأس الحسین را شناسایی و بازسازی کند. بدرالجمالی طبق این دستور، مسجدی را در محل مذکور برپا می‌کند که به «مسجد مشهد الحسین» نام‌گذاری می‌شود. او منبری چوبین تهیه می‌کند که درون آن، کتیبه‌ای به خط کوفی عربی فاطمی کنده‌کاری شده است و گزارشی از چگونگی این سیر ارائه می‌دهد. [گفتنی است این کتیبهٔ تاریخی کماکان در منبر فاطمی موجود است.]

 

 
پس از آن‌که «الطیب ابی‌القاسم» بیست‌ویکمین خلیفهٔ فاطمی رو به انزوا گذارد، عمویش «عبدالمجید» حکومت فاطمی را تصاحب کرد. در میانهٔ جنگ‌های صلیبی، او از خوف قساوت و بی‌رحمی دشمنان دستور می‌دهد تا «امیر صیف المملکة تمیم» والی شهر عسقلان  به همراه «قاضی محمد بن مسکین» تولیت مشهد الحسین، تابوت سر را از جایگاه خود خارج کنند و در کمال احترام و تکریم به قاهره منتقل کنند. مورخینی چون المقریزی و ابن میسّر چنین نقل کرده‌اند که در روز سه‌شنبه دهم جمادی‌الآخر، تابوت را طی تشریفات خاص و همراه موکبی شکوهمند که در پیشاپیش آن امیر مصر «الصالح طلائع بن زریک» بود، به سمت کاخ زمرد آوردند و سپس در محلی به نام «قبة الدیلم» به خاک سپردند. این مکان امروزه با نام «مشهد الحسین» در قاهره، زیارت‌گاه جمع کثیری از مسلمانان مصری است که هرساله و به ویژه ایام محرم، به آن‌جا می‌آیند.

این‌ها گذشت تا به وقت سلطنت «صلاح‌الدین ایوبی». یکی از مورخین مشهور مصری به نام «محی‌الدین عبد الزهیر» می‌نویسد: "هنگامی که صلاح‌الدین به قدرت رسید، تمامی آثار بر جای مانده از حکومت فاطمی را تخریب می‌کند و عزاداری در ماه محرم را ممنوع می‌کند و روز عاشورا را روز شادی و جشن اعلام می‌کند." در طول حکومت وی که از دشمنان شیعه بوده است، منبر فاطمی را از عسقلان به «مسجد خلیل‌الرحمن» یا «مسجد ابراهیمی» در شهر الخلیل کنونی در فلسطین منتقل می‌کنند، لیکن متوجه کتیبهٔ تاریخی آن نمی‌شوند. تا آن‌که بعدها «طاهر صفی‌الدین» پنجاه‌ویکمین داعی فاطمی (متوفای 1965میلادی)، حین بازدید از مسجد خلیل‌الرحمن، هزار سال پس از انقراض حکومت فاطمیان، منبر فاطمی را شناسایی می‌کند و کتیبه را مشاهده می‌کند.

اما مسجد شهر عسقلان، که امروزه به نام عبری «اشکلون» شناخته می‌شود، با عنوان «مسجد المشهد الحسین» تا نیمهٔ قرن بیستم میلادی پا برجا بوده است و مورد تکریم و زیارت مسلمانان قرار داشته است. در این سال‌ها، این مسجد به عنوان مجلل‌ترین بنای شهر اشکلون شناخته می‌شده است. «توفیق کنعان» در کتاب «مقدسات محمدی در فلسطین»، آن را «مقامی عظیم بر فراز یک تپه» توصیف می‌کند که مقبره‌ای در میان ندارد، اما رکنی دارد که نشانه‌دهندهٔ مکان دفن سر بوده است. گزارشی در روزنامهٔ «هاآرتص» در سال 2005 مبنی بر آن است که این زیارت‌گاه در جولای 1950 به دستور «موشه دایان» تخریب شده است.

«سابلمن» در یادداشت خود در لس‌آنجلس تایمز می‌نویسد: "از آن مسجد تپه‌ای پوشیده از علف باقی می‌ماند، اما یک هزاره پس از آن که سر حسین‌بن‌علی از اشکلون جابه‌جا شده است، این مکان هنوز مورد احترام فرقه‌های شیعه خصوصا شیعیان هند و پاکستان است." او از اهالی بیمارستان Barzilai نقل می‌کند که یک دهه پیش، یک روحانی مذهبی شیعه به بیمارستان می‌آید و تقاضایی نامعمول را مطرح می‌کند: بنای یک جای‌گاه نماز برای زائران در این مکان.

این شخص «داعی محمد برهان‌الدین» پیشوای پنجاه‌ و دوم فرقهٔ اسماعیلیه است که تعمیر و بازسازی مسجد اعظم کوفه نیز به دست او صورت گرفته است. دکتر «ران لابل» رئیس بیمارستان از او می‌پرسد: "از کجا می‌دانید که این‌جا همان محل است؟" برهان‌الدین او را به روی تپه می‌برد و با بیل مشغول حفر آن می‌شود. دکتر لابل می‌گوید: "در کمال تعجب، مشاهده کردم که پس از حفر یک متر یا بیشتر، سنگ نبشی‌های مسجد کهن نمایان شد." زائران پس از این اتفاق، با هم‌یاری مسئولین بیمارستان شهر اشکلون، گران‌قیمت‌ترین سنگ مرمر را از هند وارد می‌کنند و جایگاهی مرمرین برای نمازگزاری زائران در محل منسوب به دفن سر در پشت بیمارستان ساخته می‌شود. بدین ترتیب، هر ساله تعداد قابل توجهی از شیعیان در این مکان به رسم ادای احترام به امام حسین‌بن‌علی، حضور می‌یابند.

دکتر لابل که اکنون در مورد این موضوع متخصص شده است، می‌گوید: "آن‌ها مردمانی آرام و صلح‌جو هستند. در سکوت می‌آیند و می‌روند، به ندرت صدایی از آن‌ها شنیده می‌شود. این‌جا جزیره‌ای شده است برای نمازگزاران مسلمان شیعه، در یک بیمارستان اسرائیلی، در یک دولت یهودی... این اتفاق، منحصر به فرد است!"

 

 

 

 

 


اخبار مرتبط
رسالت فعالان فرهنگی در پاسداشت آیین اربعین
دوشنبه 1400/06/22 ساعت 11:53
مهدی توکلیان
رسالت فعالان فرهنگی در پاسداشت آیین اربعین
وظیفه دشوار اصحاب فرهنگ و هنر و رسانه، توجه به تاریخ عاشورا و اربعین به واسطه هنر و رسانه است.
عزاداری محرم در میان نسل جدید آفریقا
شنبه 1400/05/30 ساعت 16:19
عزاداری محرم در میان نسل جدید آفریقا
امسال هم مانند سال‌های گذشته با حضور عاشقان سیدالشهدا و یاران و اصحاب باوفای ایشان، مجالس عزاداری حسینی در مناطق مختلف قاره آفریقا برگزار شد.
شست‌وشوی مغزی جامعه، از حربه‌های کارآمد امویان
جمعه 1400/05/29 ساعت 09:43
اسفندیاری دلایل جنگ امویان با سیدالشهدا (ع) را برشمرد
شست‌وشوی مغزی جامعه، از حربه‌های کارآمد امویان
سه توجیه؛ عدم اطاعت سیدالشهدا (ع) از حاکم، خروج ایشان از اجتماع مسلمین و بیعت نکردن با حاکم و یا خلیفه مسلمین، دلایلی بود که امویان با استناد به آنها کمر به قتال و کشتن حسین بن علی (ع) بستند.
امام حسین(ع) در روز عاشورا چه گفتند؟
پنج‌شنبه 1400/05/28 ساعت 10:11
امام حسین(ع) در روز عاشورا چه گفتند؟
امام حسین(ع):خداوند بر ما زبونی و ذِلّت را نمی پسندد، و رسول خدا و مؤمنین نمی پسندند، و دامن های پاک و پاکیزه ای که ما را در خود پرورش داده اند، و سرهای پر حمیت، و نفس های استواریکه ابداً زیر بار ظلم و تعدّی نمی روند، بر ما نمی پسندند که اطاعت فرومایگان و زشت سیرتان را بر قتلگاه کریمان و شرافتمندان ترجیح دهیم! آگاه باشید که من با همین جماعت اندکی که با من هستند، با وجود کمی تعداد و نبودن مُعین و یاور آماده جنگ هستم!
چکناواریان: حضرت عباس بارها دستم را گرفت
پنج‌شنبه 1400/05/28 ساعت 09:59
چکناواریان: حضرت عباس بارها دستم را گرفت
لوریس چکناواریان که از مفاخر موسیقی ایران و جهان به شمار می‌رود خود را عاشق امام حسین(ع) دانست و گفت: شخصا عاشق تمام اصحاب امام حسین هستم زیرا تمام این بزرگواران همراه امام حسین برای خدا و هدف‌شان از خودگذشتگی و فداکاری کردند و از جان خود گذشتند و نمی‌شود عاشق چنین شخصیت‌هایی نبود.
گزارش تصویری/ حمله پلیس به عزاداران حسینی در کشمیر
چهارشنبه 1400/05/27 ساعت 15:54
گزارش تصویری/ حمله پلیس به عزاداران حسینی در کشمیر
به گفته منابع محلی، پلیس برای متفرق کردن شرکت کنندگان از گاز اشک آور استفاده کرد. در مواردی پلیس از تفنگ‌های ساچمه‌ای علیه عزاداران استفاده کرده است.
جنبش بایکوت فشار زیادی بر اسرائیل وارد کرده است
چهارشنبه 1400/05/27 ساعت 15:45
اسحاق لیوانون:
جنبش بایکوت فشار زیادی بر اسرائیل وارد کرده است
سفیر سابق رژیم صهیونیستی در مصر در سخنانی به ضعف این رژیم در برابر جنبش بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل (BDS) اذعان کرد.
سخنان امام حسین(ع) در شب و روز عاشورا(1)
چهارشنبه 1400/05/27 ساعت 15:31
سخنان امام حسین(ع) در شب و روز عاشورا(1)
​خطبه حضرت در شب عاشورا در جمع اصحاب و برداشتن بیعت از آنها
امام حسین خطاب به نخبگان جامعه: چرا از اعتبارتان در راه مردم  استفاده نمی‌کنید؟
دوشنبه 1400/05/25 ساعت 12:19
شرح و تحلیل خطبه امام حسین(ع) در منا
امام حسین خطاب به نخبگان جامعه: چرا از اعتبارتان در راه مردم استفاده نمی‌کنید؟
خطبه حضرت با «یا ایها الناس» آغاز شد و مخاطب بخش‌های قبل عموم مردم بودند اما مخاطب این فراز تغییر پیدا می‌کند و همان کسانی‌که در فرازهای قبل درباره‌ی آن‌ها صحبت می‌شد، در این فراز مستقیماً مخاطب حضرت قرار می‌گیرند.
مقامات ایرانی، آرمان فلسطین و پروپاگاندای صهیونیستی
یکشنبه 1400/05/24 ساعت 16:41
یوسف سیفی*
مقامات ایرانی، آرمان فلسطین و پروپاگاندای صهیونیستی
انقلاب اسلامی ایران نمونه بارزی‌ است که به تبع هویت و ماهیت خود، مبارزه برای آرمان فلسطین را به عنوان یکی از دال‌های محوری در گفتمان خود، برگزیده است. از همین رو ایجاد اختلال در این راهبرد کلان و کارشکنی در روند رو به رشد نقش‌آفرینی ایران در منطقه، همواره از سرفصل‌های اصلی سیاست‌ خارجی اسرائیل و متحدانش بوده است.
آمریکا، مانع اصلی امنیت پایدار در غرب آسیا
شنبه 1400/05/23 ساعت 11:57
به گزارش نیویورک تایمز:
آمریکا، مانع اصلی امنیت پایدار در غرب آسیا
در حقیقت پنهان ماندن مالکیت اسرائیل بر شمار زیادی کلاهک هسته‌ای به توافق ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور وقت آمریکا و گلدا مه‌یر نخست‌وزیر وقت اسرائیل برمی‌گردد که قرار گذاشتند نه آمریکا و نه اسرائیل به تسلیحات اتمی اذعان نکنند
سروش محلاتی: طمع و ترس دو عامل سکوت علما در برابر حکومت یزید و تنها گذاشتن امام حسین(ع)
پنج‌شنبه 1400/05/21 ساعت 20:40
سروش محلاتی: طمع و ترس دو عامل سکوت علما در برابر حکومت یزید و تنها گذاشتن امام حسین(ع)
روش حفظ و صیانت کتاب الهی در میان مردم چیست؟ خدا شیوه و روش حفظ را در آن میثاق قرار داده است:«فَلَاتَخْشَوُا النَّاسَ وَ اخْشَوْنِ» در بیان حقیقت این کتاب، ترس و وحشتی از غیرخدا نداشته باشند. این یک تعهد است که بدون لکنت، منطق دین ارائه شود.
نظرات
آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
ترامپ: توافق با ایران متفاوت از برجام خواهد بود+ فیلم
ریزش شبانه 8 هزارتومانی تتر
برق تهران هم طبق جدول زمانبندی قطع می‌شود
مطبوعات چی | مروری بر مطبوعات کشور سه شنبه 19 فروردین
عارف: وفاق یک طرفه در نهایت به بن‌بست ختم می شود
هوای تهران آلوده شد
رگبار و رعد و برق در 8 استان
آغاز فروش نوروزی ایران‌خودرو از نیمه فروردین 1404؛ قیمت‌ها بالا، متقاضیان بیشتر
مایکروسافت 2 مهندس حامی فلسطین را اخراج کرد
زیان 60 میلیاردی باشگاه استقلال به بیت المال
تحول در حقوق بازنشستگان با اجرای دو مرحله‌ای افزایش در 1404
آغاز تبدیل وضعیت نیروهای شرکتی از خرداد ماه در صورت تصویب آیین‌نامه
مذاکره‌کنندگان ارشد ایران و امریکا در مذاکرات روز شنبه چه کسانی هستند؟
برنامه مسابقات امروز سه شنبه 19 فروردین + پخش زنده
ترامپ و سفر شتاب زده نتانیاهو!
سناریوی مذاکرات شنبه؛ عملیات روانی ترامپ زیر پوشش دیپلماسی
چرا ترامپ «بازی در لبه پرتگاه» را انتخاب کرده است؟
جزییات آتش‌سوزی یک درمانگاه در مشیریه تهران+تعداد جانباختگان
ادعای ترامپ: مذاکرات مستقیم با ایران آغاز شده است
نورنما | ساحل گناوه ،بعد از رفتن مسافران نوروزی
عکس های منتخب ایران، دوشنبه 18 فروردین 1404
استارمر: پیامدهای اقتصادی تعرفه‌های ترامپ می‌تواند ویرانگر باشد
انهدام یک تیم تروریستی وابسته به داعش در استان کردستان
عربستان صدور ویزای 14 کشور را تعلیق کرد
عراقچی به الجزایر می‌رود
هفت معدنچی گرفتار مهماندویه جان خود را از دست دادند+فیلم
ضرر 90 میلیارد دلاری غول نفتی عربستان در یک روز
پزشکیان: به مذاکره باور داریم اما نه با ذلت
رایزنی هسته‌ای ایران، روسیه و چین فردا در مسکو از سرگرفته می‌شود
صندوق رفاه دانشجویان زمان ثبت‌نام 2 وام را اعلام کرد
گندوز بهترین دروازه بان خارجی لیگ برتر شد
افت دوباره بورس
گزینه رئال برای جایگزینی وینیسیوس مشخص شد
گزارش تصویری | نشست هفتگی سخنگوی وزارت امور خارجه با خبرنگاران
دانشجوی گلستانی قربانی زورگیری شد/ دستگیری یکی از مظنونان
کشف خمره دوره ساسانیان در مرودشت
تهرانی‌ها منتظر ورود سامانه بارشی جدید باشند
افزایش قیمت طلا در بازار تهران
رای نهایی بازی‌ تراکتور - پرسپولیس صادر شد/هواداران نقره داغ شدند
نخستین کنسرت ارکستر سمفونیک تهران در سال جدید برگزار می‌شود
افزایش 20 تا 42 درصدی حقوق کارمندان در سال جاری
از بین رفتن40 درصد از مشاغل تا سال 2033
عراقچی:اسامی مطرح شده درباره مذاکره‌کنندگان اشتباه است
ترامپ برای توافق با چین شرط گذاشت
ظریف: شایعات درباره نقش من در مذاکرات به شوخی سیزده شبیه است
واحدهای مسکن مهر فاقد متقاضی تعیین تکلیف می‌شوند
فردا آخرین فرصت ثبت‌نام در نوبت دوم کنکور سراسری 1404
بازار داغ خریدوفروش مو در تهران
مداردیپلماسی | مذاکره مستقیم ایران و آمریکا بازی با کارت‌های پنهان
کشته شدن 17 عنصر تحریک طالبان در پاکستان
X
آگهی تبلیغاتی